Dịch lý trong Lục nhâm tương ứng với “Nội kinh”

Số trời bắt đầu từ con số 1, đến cùng là con số 9: số 1 lẻ dương là trời, số 2 âm là là đất… con người sinh ra ở giữa trời đất nên ứng số 3, mà số 3 thì ứng với thiên địa nhân hợp lại (1 + 2 = 3). Ba này lại phân ra làm 3 nữa tức là 3 x 3 = 9, nên số tận cùng là 9 phân ra làm 9 phận dã (tức là cửu cung). Cho nên cơ thể con người cũng chia ra làm 3 bộ thượng, trung, hạ và mỗi bộ đều chia ra làm 3 phần thiên, địa, nhân – bắt mạch ở những bộ vị này có thể quyết đoán được sự tử sinh, xử lý được các bệnh, điều hoà hư thực và trừ khử được bệnh tà.

Thế nào gọi là tam bộ? đó là Thượng bộ, Trung bộ và Hạ bộ, mỗi bộ này lại chia ra làm 3 là Thiên, Địa, Nhân:

• Thượng bộ: Thiên là động mạch hai bên trán (tức huyệt Hàm Yến và Đầu Duy), thiên của thượng bộ có thể chẩn đoán khí cơ biến hoá ở hai bên vùng trán. Địa là động mạch hai bên má (tức huyệt Địa thương và Đại nghinh), địa của thượng bộ có thể chẩn đoán khí cơ biến hoá của vùng răng miệng, Nhân là là động mạch ở hai tai (huyệt Nhĩ môn), nhân của thượng bộ có thể chẩn đoán khí cơ biến hoá của tai mắt.
• Trung bộ: Thiên là bộ động mạch hai kinh thủ Thái âm (huyệt Kinh Cự), thiên của trung bộ có thể chẩn đoán bệnh của Phế; Địa là động mạch hai kinh thủ Dương minh (huyệt Hợp cốc), địa của trung bộ có thể chẩn đoán khí cơ biến hoá vùng hông ngực; Nhân là động mạch hai kinh thủ Thiếu âm (huyệt Thần môn), nhân của trung bộ có thể chẩn đoán diễn biến của Tâm.
• Hạ bộ: Thiên là động mạch hai kinh túc Quyết âm (huyệt Ngũ lý), thiên của hạ bộ có thể chẩn đoán bệnh của Can; Địa là động mạch hai kinh túc Thiếu âm (huyệt Thái khê), địa của hạ bộ có thể chẩn đoán bệnh biến của Thận; Nhân là động mạch hai kinh túc Thái âm (huyệt Cơ môn), nhân của hạ bộ có thể chẩn đoán khí cơ biến hoá của Tỳ Vị.

Cả cơ thể là 1 thể tức số 1, chia ra làm 3 phần thượng trung hạ là số 3, mỗi bộ lại có thiên địa nhân tức 3 x 3 = 9 bộ vị. Cửu hậu trên cơ thể này ứng với cửu dã (9 vùng phân dã) trên cơ thể – đó chính là 5 tạng Tâm Can Tỳ Phế Thận và 4 hình tạng là Vị, Tiểu Trường, Đại Trường, Bàng Quang (để chứa vật chất hữu hình), hợp lại là cửu cung trong cơ thể.

Nếu tạng khí của năm thần tạng đã bại hoại thì sắc mặt tất sẽ khô héo, đen sạm, sắc khô héo là báo hiệu bệnh tình nguy kịch, ắt sẽ tử vong.